23/9/2009 | Κατερίνα Πολύζου
ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΟΥΚΑ
32ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
digi2009- ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ
15ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
21-26 Σεπτεμβρίου 2009
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ
ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΟΥΚΑ,
υπεύθυνη συντονίστρια του DRAMA MINI TALENT LAB
«Διδάσκω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν ξέρω αν είναι καλή σκηνοθέτης, καλή ηθοποιός, καλή μαμά, αλλά ξέρω σίγουρα ότι είμαι καλή δασκάλα. Αγαπάω αυτό που κάνω και συνειδητοποιώ ότι έχουν περάσει από τα χέρια μου πάρα πολλά παιδιά. Είναι η πιο συνεπής θητεία που έχω κάνει στη ζωή μου. Με ακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια σταθερά…»
Η Βαρβάρα Δούκα αποφοίτησε από τη σχολή Βεάκη το 1986 και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να διδάσκει. Περνώντας τα χρόνια ειδικεύτηκε στο αντικείμενο της ανθρωπολογίας θεάτρου. Περισσότερο από είκοσι χρόνια τώρα, διδάσκει σε δραματικές σχολές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον της αλλά και το σύνολο των εκπαιδευτικών της δραστηριοτήτων κέρδισε ο κινηματογράφος. Τη συναντήσαμε αυτές τις μέρες στη Δράμα όπου, στο πλαίσιο του φετινού 32ου Φεστιβάλ, έχει το ρόλο της υπεύθυνης συντονίστριας στη νεοσύστατη εκπαιδευτική δραστηριότητα του με τον γενικό τίτλο Drama Mini Talent Lab.
- Τα περισσότερα χρόνια της ζωής σας ασχολείστε με το θέατρο, η σχέση με τον κινηματογράφο πως προέκυψε;
Στον κινηματογράφο, παρόλο που ήμουν σε διάφορες θέσεις στη ζωή μου, μπήκα απ’ το παράθυρο και ξεκίνησα από το τέλος, από το editing, βοηθώντας το φίλο μου τον Δημήτρη τον Μαυρίκιο σε ένα ντοκιμαντέρ το ’91. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος είναι γνωστός σκηνοθέτης στο θέατρο, γνωστός ντοκιμαντερίστας αλλά είναι και απίστευτος μοντέρ. Έφυγε ο βοηθός του, ήταν τότε ο Θωμάς ο Μοσχόπουλος, για να δουλέψει μια παράσταση στην Καλαμάτα κι έτσι κάθισα στη μουβιόλα. Έμαθα τον κινηματογράφο από την πρακτική του. Δεν έχω κάνει θεωρία του κινηματογράφου, κινηματογραφικές σπουδές.
-Ζήσατε για κάποια χρόνια στην Αμερική…
…Σπουδάζοντας θέατρο. Και δουλεύοντας συνέχεια. Στην Αμερική, όμως, έμαθα κάποια πράγματα και για τον κινηματογράφο επειδή συνάντησα πολύ καλούς δασκάλους τεχνικούς του κινηματογράφου, όπως τον Λάζλο Κόβατς. Παρακολούθησα τότε τα σεμινάριά του στη φωτογραφία. Φωτισμός στο θέατρο μεν, αλλά φωτογραφία δε. Θέλω να ξαναπώ, δεν έχω συστηματική γνώση του κινηματογράφου αλλά είχα σπουδαίους ανθρώπους που ακολουθούσα και μάθαινα. Όλα αυτά όμως μείνανε πίσω γιατί αναπτύχθηκε πολύ η θεατρική μου δραστηριότητα και εδώ και στο εξωτερικό. Ασχολήθηκα με τη σκηνοθεσία, μπήκα μέσα σε αυτό το δημιουργικό κομμάτι, αλλά και την εκπαιδευτική δραστηριότητα στο θέατρο για ένα πολύ μεγάλο διάστημα μέχρι το 2005.
-Πως βρεθήκατε στο τιμόνι μιας ιδιωτικής ακαδημίας τέχνης;
Με φώναξε η Ακμή για να κρατήσω τον οπτικοακουστικό της τομέα. Δεν είχε γίνει ακόμα σχολή κινηματογραφίας. Τότε, οι σχολές Σταυράκου είχαν λίγο ατονήσει και το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης μόλις ξεκινούσε. Οραματίστηκα λοιπόν μια ωραία σχολή κινηματογράφου, καταρχήν. Έφτιαξα τις «Μέρες Κινηματογράφου», έβαλα τα παιδιά στη λογική να φτιάχνουν δημιουργικές ταινίες ώστε να πλησιάσουν τη Δράμα, μάλιστα ένας από τους μαθητές μου πήρε στο Digi το πρώτο βραβείο τότε. Μετά από αυτό, μου ζητήθηκε να ασχοληθώ και να αναπτύξω και τις άλλες ειδικότητες. Αυτό για να φτιαχτεί, ήταν κάτι πολύ μεγάλο και ζήτησα βοήθεια. Έτσι γνώρισα τον Στάθη Παρασκευόπουλο, ο οποίος έχει μια μεγάλη θητεία στα οπτικοακουστικά μέσα. Έχει μεγάλη εμπειρία στην αγορά προγραμμάτων, ασχολείται με το pitching για το σινεμά, είναι script editor και σύμβουλος μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών.
Ο κινηματογράφος είναι Τέχνη που διδάσκεται
- Είστε ο άνθρωπος που μαζί με τον Στάθη Παρασκευόπουλο βρίσκεστε πίσω από την δημιουργία του νεοσύστατου εργαστηρίου Drama Mini Talent Lab, ενταγμένο στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ της Δράμας. Πως ξεκίνησε η ιδέα για μια τέτοια δραστηριότητα;
Δουλεύοντας με παιδιά τόσα χρόνια, είδαμε από πολύ κοντά και μαζί συμφωνήσαμε πολύ σύντομα στα βασικά προβλήματα που έχει η καλλιτεχνική παιδεία στην Ελλάδα και ειδικά του κινηματογράφου.
-Ποια είναι αυτά;
Ένα από τα πολύ μεγάλα και σοβαρά θέματα είναι ότι δεν είναι «doers» οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει πράξη. Δηλαδή, σκεφτόμαστε πάρα πολύ, μιλάμε όχι επί της ουσίας και δεν κάνουμε. Και ένα άλλο δεύτερο κομμάτι, για να μιλήσω πολύ ανοιχτά, είναι ότι δεν εμπιστευόμαστε και δεν δοκιμάζουμε τις ιστορίες μας. Τα παιδιά φτιάχνουν κάτι στο κεφάλι τους αλλά τα σενάρια τους δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα, δε φτιάχνουν ιστορίες. Δεν «παραμυθιάζουν» το κοινό, δεν λένε την ιστορία τους… Δεν έχουνε μάθει να δουλεύουν στην ανάπτυξη ενός σεναρίου.
-Με ποιο τρόπο θεωρείτε ότι μια ιδέα μπορεί να γίνει καλό σενάριο για ταινία;
Το ένα κομμάτι είναι ότι δουλεύω, εκβαθύνω και πάω αργά σε σχέση με την ιδέα και το σενάριο αλλά ταυτόχρονα κάνω. Με καθαρό μυαλό, παίρνω την κάμερα και γυρνάω.
-Και αυτό είναι κάτι που διδάσκεται;
Βεβαίως. Με τεχνικές pitching: Εσύ μου λες την ιστορία σου κι εγώ σε διορθώνω. Προφορικά. Πρέπει να μπορείς να αποκρυσταλλώσεις την ιδέα σου προφορικά. Να ξέρεις πολύ καλά τι θέλεις να κάνεις και να μπορείς να το περιγράφεις μέσα σε δέκα δεύτερα.
Οδηγίες προς… ναυτιλομένους
-Και πως λοιπόν αυτό μπορεί να επιτευχθεί;
Καταρχάς μιλώντας. Γιατί τα περισσότερα παιδιά είναι άγλωσσα… «Τι θες να κάνεις;» τα ρωτάς, «θέλω να κάνω μια ταινία…» . Όχι, δεν με νοιάζει τι ταινία θέλεις να κάνεις! Αλλά, τι θες να πεις! Ξεκινάς πάντα από την ιδέα και μετά αρχίζεις το σενάριο. Ψάχνεις την ιδέα, ψάχνεις τους χαρακτήρες με φίλους, με συγγραφείς σεναρίου… Μετά υπάρχουν οι τεχνικές ανάπτυξης σεναρίων, οι τεχνικές στη δεύτερη γραφή σεναρίων. Για μια μικρή ιστοριούλα 12 λεπτών, π.χ. μπορεί να χρειαστεί να φτιάξεις εφτά και δέκα φορές το σενάριο.
Δουλεύουμε, λοιπόν, από την αρχή μιας ιδέας κι όλη η ανάπτυξη της μέχρι να πάει για γύρισμα. Είναι κάτι που το δοκιμάσαμε με τον Στάθη ήδη τον πρώτο χρόνο στη σχολή (σ.σ έχουν δημιουργήσει μαζί την σχολή "movies don’t grow on trees", μία εναλλακτική πρόταση στον χώρο της εκπαίδευσης του κινηματογράφου), είδαμε τα κενά των παιδιών κι είδαμε τι αποτελέσματα έχει όταν δουλεύεται σωστά.
-Με ποιο τρόπο δουλεύετε με τους μαθητές σας;
Ωθούμε τα παιδιά να κάνουν σε σύντομα διάστημα μια ταινία. Και είμαστε πάνω από το project τους. Περνάμε από την ιδέα, στο σενάριο, στο development, στις σκηνοθετικές οδηγίες, τους προτείνουμε συνεργεία… Στην ουσία διδάσκουμε μια πρακτική εφαρμογή συμπυκνωμένων γνώσεων κινηματογράφου σε μικρό χρονικό διάρκεια.
Το εργαστήριο στη Δράμα
-Είναι αυτό που γίνεται κι αυτές τις μέρες στη Δράμα;
Αυτό που παράγεται στη σχολή γίνεται σε τέσσερις μήνες, αυτό που γίνεται εδώ θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις μέρες… Πιο συμπυκνωμένο από το συμπυκνωμένο! Αλλά, εδώ έχει κι έναν leader, τον Leon Hebert, ιδανικό για αυτό ακριβώς που ζητάμε. Ο Leon είναι αυτός που μπορεί να βγάλει παιδιά στο δρόμο και σε ελάχιστο χρόνο να κάνουν μια ταινία. Τη Δευτέρα τα επιλεγμένα σενάρια ενώθηκαν σε ένα κι έγινε το ρεπεράζ, χθες και σήμερα τα παιδιά γυρνάνε την ταινία, τη Πέμπτη μοντάρουμε…
-Τι περιμένετε να συμβεί κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου;
Μια επτάλεπτη ταινία που θα την δείτε το Σάββατο.
-Κι ως προς τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα;
Περιμένω τα παιδιά που συμμετέχουν να μάθουν τι σημαίνει να μπορείς σε πολύ λίγο διάστημα να αναπτύξεις την ιδέα σου, να πάρεις μια κάμερα, να βγεις έξω και να μην σε ενδιαφέρει τι θα βγάλεις. Δηλαδή, να μπορείς να έχεις τέτοιο θράσος που να καταφέρεις να αρθρώσεις σε πολύ λίγο διάστημα μια ιστορία. Δεν θα επιμείνουμε στο τεχνικό κομμάτι, θα ήταν ουτοπία. Το Φεστιβάλ βέβαια έχει βοηθήσει σε όλα τα τεχνικά επίπεδα, κάμερες, ήχο, μοντάζ. Είναι όμως σαφές ότι αποκλείεται να έχουμε το αισθητικό αποτέλεσμα ενός πλήρους συνεργείου, αν και ανάμεσα στους συμμετέχοντες έχουμε παιδιά με εμπειρία, όπως έναν διευθυντή φωτογραφίας από την Τουρκία.
Προσδοκίες για το μέλλον
-Ποιες είναι οι προσδοκίες σας σε σχέση με το Φεστιβάλ της Δράμας;
Θέλουμε να δώσουμε την διάσταση του ότι πραγματικά μπορούν να γίνουν πάρα πολύ καλές ταινίες με πολύ λίγα χρήματα, αρκεί να ‘χεις κάτι να πεις.
-Και σε βάθος χρόνου;
Το εκπαιδευτικό κομμάτι του Φεστιβάλ να συνδεθεί με τα εκπαιδευτικά κομμάτια άλλων φεστιβάλ, όπως είναι Campus του Βερολίνου, με το φεστιβάλ στο Σεράγεβο κι άλλα μικρού μήκους φεστιβάλ. Να δημιουργηθεί ένα δίκτυο, ένας σύνδεσμος εκπαιδευτικής δράσης στην νοτιοανατολική Ευρώπη και την Μεσόγειο.
-Τι προβλέπετε για την αμέσως επόμενη χρονιά;
Πιστεύω ότι του χρόνου θα είναι ακόμα περισσότερες οι συμμετοχές και ως προς το διεθνές του κομμάτι. Φέτος, στους 32 συμμετέχοντες έχουμε τρεις ξένους, του χρόνου μπορεί να έχουμε περισσότερους. Αν κάποιος ξέρει ότι κάθε χρόνο θα το βρει αυτό εδώ στη Δράμα, θα έρχεται γι αυτό.
-Το φαντάζεστε να απλώνεται πέρα από την φεστιβαλική εβδομάδα;
Κινούμαστε ήδη ώστε να βρούμε από την Ευρώπη προγράμματα που μπορούν να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο. Αν αυτό είναι εφικτό κι αν μάλιστα θα έχει να εμπλέξει άτομα της ντόπιας κοινωνίας θα ήταν ενδιαφέρον να δημιουργηθεί εδώ στην Δράμα ένας εκπαιδευτικός κόμβος. Δεν έχει λόγο να γίνει άλλο ένα σεμινάριο στην Αθήνα. Η Δράμα αξίζει να πάρει μια μεγαλύτερη εμβέλεια σε σχέση με αυτό που κάνει, γιατί είναι πολύ μεγάλο αυτό που κάνει. Οι νέοι άνθρωποι παντού μπορούνε να πάνε. Και μη ξεχνάτε πως όλα σχεδόν τα φεστιβάλ μικρού μήκους βρίσκονται εκτός κέντρου, στην επαρχία. Το Φεστιβάλ της Δράμας πιστεύω ότι μπορεί να καλύψει εκπαιδευτικά ένα κενό στην μικρού μήκους ταινία. Γιατί, αν το δείτε από πάνω -εγώ μπορώ να το δω γιατί διοικούσα μια σχολή τόσα χρόνια- δεν υπάρχει σχολή για τον κινηματογράφο στην Ελλάδα.
-Υπάρχει η Σχολή Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Είναι μια πανεπιστημιακή σχολή που ορθά υπάρχει και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι έχουμε σχολή κινηματογραφίας στην Ελλάδα. Δεν έχει διοίκηση κινηματογραφική το τμήμα και το πρόγραμμα του γίνεται συνεχώς όλο και πιο θεωρητικό. Στην Ελλάδα θα έπρεπε να υπάρχει μια σχολή κινηματογραφίας με διοίκηση κινηματογραφική και μόνιμο προσωπικό κινηματογραφιστές.
Η πολιτεία αποφεύγει τα βάρη
-Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η θέση της πολιτείας;
Αποφεύγει τα βάρη... Από την «χειροτεχνία», το ότι δηλαδή κάθομαι δίπλα σε έναν μεγάλο σκηνοθέτη και μαθαίνω το οποίο είναι πολύ χρήσιμο, ως την επιστημονική διδασκαλία, το να υπάρχει ένα κομμάτι ακαδημαϊκό όπως υπάρχει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, αναγκαίο για να δημιουργηθεί η δομή. Σας το λέω εγώ που έχω φύγει από όλα τα πανεπιστήμια που έχω πάει, εκτός της Νομικής που την τέλειωσα προκειμένου να φύγω στην Αμερική, να κάνω θέατρο! Για να φτιάξεις το «αντίπολο», πρέπει να φτιάξεις τον πόλο. Κι ο πόλος εδώ είναι η ακαδημαϊκή δομή στη σκέψη. Μια πεντάχρονη, εξάχρονη αφοσίωση σε ένα αντικείμενο. Το να αναλύσεις και να εμπεδώσεις τη γνώση για τον παλιότερο κινηματογράφο, τον νεοελληνικό κινηματογράφο αλλά και τα είδη του, δεν θα σε κάνει καλό κινηματογραφιστή, αλλά θα σου δώσει την δομή. Αλλά, η Ελλάδα αποφεύγει να το κάνει αυτό, σε όλες τις ανθρωπιστικές επιστήμες, όχι μόνο στον κινηματογράφο. Το ίδια θα σας πουν αν πάτε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Αποφεύγει τις δομές η Ελλάδα. Είναι σαν να μην θέλει να αφήνει συνέχεια στο πολιτισμό.
Από την άλλη, έχει πολύ ενδιαφέρον η χειροτεχνία, να κάτσεις δίπλα σε ένα μάστορα και να μάθεις. Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελεί την κυρίαρχη πολιτική μιας χώρας στον πολιτισμό. Και επίσης, δημιουργεί κάποιες δύσμορφες καταστάσεις του τύπου «εγώ τα ξέρω όλα», «εγώ είμαι», «εγώ» δηλαδή, που δεν υπάρχουν διεθνώς.
Στο εξωτερικό περνάνε λίγα πράγματα τον τελευταίο καιρό. Κυρίως από ανθρώπους που πήγαν έξω και ξαναγύρισαν. Είναι όμως παιδιά που έχουν άλλη δομή στη σκέψη και στη συμπεριφορά. Γιατί και η συμπεριφορά είναι πολύ σημαντική… Πρόκειται για ανθρώπους που βγήκαν να συναγωνιστούν στο μεγάλο τοπίο. Οι Έλληνες γενικά φοβούνται το μεγάλο τοπίο…
Υπάρχει ένας ενδοσκοπισμός στους Έλληνες, αυτο-καταναλωνόμαστε κι αυτό είναι κάτι που εκπορεύεται από την ίδια την κοινωνία.
Ο καλός κινηματογραφιστής
-Πείτε μου τρία χαρακτηριστικά που θεωρείτε ότι πρέπει να καλλιεργεί ένας κινηματογραφιστής που σέβεται τον εαυτό του.
Καταρχήν, να ‘χει βλέμμα. Να μάθει να καλλιεργεί την περιέργειά του, να βλέπει κάτι που τον αφορά και να φτιάχνει ιστορίες. Να διαθέτει κοινωνικό alert, να έχει δηλαδή συνείδηση του τι συμβαίνει γύρω του, στη χώρα του, στον πλανήτη του. Να μπορεί να διαβάζει τα πάντα, από κόμικς μέχρι Ντοστογιέφσκι. Και το τρίτο, να μπορεί να πατάει κάτω το «εγώ» του ανά πάσα στιγμή. Αλλιώς δεν μπορεί να κάνει κινηματογράφο. Να μπορεί να δείξει rough cut σε κάποιον, να τον επικρίνει και να το αντέχει. Πρέπει όμως επίσης να ‘χει αληθινή ζωή. Να χωρίζει, να ερωτεύεται να κλαίει, να χαίρεται. Να ζει τη ζωή του και να μπορεί να την αφομοιώνει… Να μην είναι η ζωή του κάτι ξεχωριστό από την τέχνη του.
- Στα γυρίσματα της ταινίας όλοι οι συμμετέχοντες περνούν από όλα τα πόστα του συνεργείου…
Για την πάταξη του «εγώ»… Αν μάθεις να σκουπίζεις το καλώδιο που ‘χει μπει στη λάσπη, μπορεί και να δεις το σκουλήκι που είναι μέσα στη λάσπη…
(Για το Γραφείο Τύπου: Μαρίνα Αγγελάκη)
Γραφείο Τύπου
Κατερίνα Πολύζου
Τηλέφωνο: 6948484242
2521047693
e-mail:fedra_po@otenet.gr
digi2009- ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ
15ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
21-26 Σεπτεμβρίου 2009
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ
ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΟΥΚΑ,
υπεύθυνη συντονίστρια του DRAMA MINI TALENT LAB
«Διδάσκω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν ξέρω αν είναι καλή σκηνοθέτης, καλή ηθοποιός, καλή μαμά, αλλά ξέρω σίγουρα ότι είμαι καλή δασκάλα. Αγαπάω αυτό που κάνω και συνειδητοποιώ ότι έχουν περάσει από τα χέρια μου πάρα πολλά παιδιά. Είναι η πιο συνεπής θητεία που έχω κάνει στη ζωή μου. Με ακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια σταθερά…»
Η Βαρβάρα Δούκα αποφοίτησε από τη σχολή Βεάκη το 1986 και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να διδάσκει. Περνώντας τα χρόνια ειδικεύτηκε στο αντικείμενο της ανθρωπολογίας θεάτρου. Περισσότερο από είκοσι χρόνια τώρα, διδάσκει σε δραματικές σχολές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον της αλλά και το σύνολο των εκπαιδευτικών της δραστηριοτήτων κέρδισε ο κινηματογράφος. Τη συναντήσαμε αυτές τις μέρες στη Δράμα όπου, στο πλαίσιο του φετινού 32ου Φεστιβάλ, έχει το ρόλο της υπεύθυνης συντονίστριας στη νεοσύστατη εκπαιδευτική δραστηριότητα του με τον γενικό τίτλο Drama Mini Talent Lab.
- Τα περισσότερα χρόνια της ζωής σας ασχολείστε με το θέατρο, η σχέση με τον κινηματογράφο πως προέκυψε;
Στον κινηματογράφο, παρόλο που ήμουν σε διάφορες θέσεις στη ζωή μου, μπήκα απ’ το παράθυρο και ξεκίνησα από το τέλος, από το editing, βοηθώντας το φίλο μου τον Δημήτρη τον Μαυρίκιο σε ένα ντοκιμαντέρ το ’91. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος είναι γνωστός σκηνοθέτης στο θέατρο, γνωστός ντοκιμαντερίστας αλλά είναι και απίστευτος μοντέρ. Έφυγε ο βοηθός του, ήταν τότε ο Θωμάς ο Μοσχόπουλος, για να δουλέψει μια παράσταση στην Καλαμάτα κι έτσι κάθισα στη μουβιόλα. Έμαθα τον κινηματογράφο από την πρακτική του. Δεν έχω κάνει θεωρία του κινηματογράφου, κινηματογραφικές σπουδές.
-Ζήσατε για κάποια χρόνια στην Αμερική…
…Σπουδάζοντας θέατρο. Και δουλεύοντας συνέχεια. Στην Αμερική, όμως, έμαθα κάποια πράγματα και για τον κινηματογράφο επειδή συνάντησα πολύ καλούς δασκάλους τεχνικούς του κινηματογράφου, όπως τον Λάζλο Κόβατς. Παρακολούθησα τότε τα σεμινάριά του στη φωτογραφία. Φωτισμός στο θέατρο μεν, αλλά φωτογραφία δε. Θέλω να ξαναπώ, δεν έχω συστηματική γνώση του κινηματογράφου αλλά είχα σπουδαίους ανθρώπους που ακολουθούσα και μάθαινα. Όλα αυτά όμως μείνανε πίσω γιατί αναπτύχθηκε πολύ η θεατρική μου δραστηριότητα και εδώ και στο εξωτερικό. Ασχολήθηκα με τη σκηνοθεσία, μπήκα μέσα σε αυτό το δημιουργικό κομμάτι, αλλά και την εκπαιδευτική δραστηριότητα στο θέατρο για ένα πολύ μεγάλο διάστημα μέχρι το 2005.
-Πως βρεθήκατε στο τιμόνι μιας ιδιωτικής ακαδημίας τέχνης;
Με φώναξε η Ακμή για να κρατήσω τον οπτικοακουστικό της τομέα. Δεν είχε γίνει ακόμα σχολή κινηματογραφίας. Τότε, οι σχολές Σταυράκου είχαν λίγο ατονήσει και το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης μόλις ξεκινούσε. Οραματίστηκα λοιπόν μια ωραία σχολή κινηματογράφου, καταρχήν. Έφτιαξα τις «Μέρες Κινηματογράφου», έβαλα τα παιδιά στη λογική να φτιάχνουν δημιουργικές ταινίες ώστε να πλησιάσουν τη Δράμα, μάλιστα ένας από τους μαθητές μου πήρε στο Digi το πρώτο βραβείο τότε. Μετά από αυτό, μου ζητήθηκε να ασχοληθώ και να αναπτύξω και τις άλλες ειδικότητες. Αυτό για να φτιαχτεί, ήταν κάτι πολύ μεγάλο και ζήτησα βοήθεια. Έτσι γνώρισα τον Στάθη Παρασκευόπουλο, ο οποίος έχει μια μεγάλη θητεία στα οπτικοακουστικά μέσα. Έχει μεγάλη εμπειρία στην αγορά προγραμμάτων, ασχολείται με το pitching για το σινεμά, είναι script editor και σύμβουλος μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών.
Ο κινηματογράφος είναι Τέχνη που διδάσκεται
- Είστε ο άνθρωπος που μαζί με τον Στάθη Παρασκευόπουλο βρίσκεστε πίσω από την δημιουργία του νεοσύστατου εργαστηρίου Drama Mini Talent Lab, ενταγμένο στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ της Δράμας. Πως ξεκίνησε η ιδέα για μια τέτοια δραστηριότητα;
Δουλεύοντας με παιδιά τόσα χρόνια, είδαμε από πολύ κοντά και μαζί συμφωνήσαμε πολύ σύντομα στα βασικά προβλήματα που έχει η καλλιτεχνική παιδεία στην Ελλάδα και ειδικά του κινηματογράφου.
-Ποια είναι αυτά;
Ένα από τα πολύ μεγάλα και σοβαρά θέματα είναι ότι δεν είναι «doers» οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει πράξη. Δηλαδή, σκεφτόμαστε πάρα πολύ, μιλάμε όχι επί της ουσίας και δεν κάνουμε. Και ένα άλλο δεύτερο κομμάτι, για να μιλήσω πολύ ανοιχτά, είναι ότι δεν εμπιστευόμαστε και δεν δοκιμάζουμε τις ιστορίες μας. Τα παιδιά φτιάχνουν κάτι στο κεφάλι τους αλλά τα σενάρια τους δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα, δε φτιάχνουν ιστορίες. Δεν «παραμυθιάζουν» το κοινό, δεν λένε την ιστορία τους… Δεν έχουνε μάθει να δουλεύουν στην ανάπτυξη ενός σεναρίου.
-Με ποιο τρόπο θεωρείτε ότι μια ιδέα μπορεί να γίνει καλό σενάριο για ταινία;
Το ένα κομμάτι είναι ότι δουλεύω, εκβαθύνω και πάω αργά σε σχέση με την ιδέα και το σενάριο αλλά ταυτόχρονα κάνω. Με καθαρό μυαλό, παίρνω την κάμερα και γυρνάω.
-Και αυτό είναι κάτι που διδάσκεται;
Βεβαίως. Με τεχνικές pitching: Εσύ μου λες την ιστορία σου κι εγώ σε διορθώνω. Προφορικά. Πρέπει να μπορείς να αποκρυσταλλώσεις την ιδέα σου προφορικά. Να ξέρεις πολύ καλά τι θέλεις να κάνεις και να μπορείς να το περιγράφεις μέσα σε δέκα δεύτερα.
Οδηγίες προς… ναυτιλομένους
-Και πως λοιπόν αυτό μπορεί να επιτευχθεί;
Καταρχάς μιλώντας. Γιατί τα περισσότερα παιδιά είναι άγλωσσα… «Τι θες να κάνεις;» τα ρωτάς, «θέλω να κάνω μια ταινία…» . Όχι, δεν με νοιάζει τι ταινία θέλεις να κάνεις! Αλλά, τι θες να πεις! Ξεκινάς πάντα από την ιδέα και μετά αρχίζεις το σενάριο. Ψάχνεις την ιδέα, ψάχνεις τους χαρακτήρες με φίλους, με συγγραφείς σεναρίου… Μετά υπάρχουν οι τεχνικές ανάπτυξης σεναρίων, οι τεχνικές στη δεύτερη γραφή σεναρίων. Για μια μικρή ιστοριούλα 12 λεπτών, π.χ. μπορεί να χρειαστεί να φτιάξεις εφτά και δέκα φορές το σενάριο.
Δουλεύουμε, λοιπόν, από την αρχή μιας ιδέας κι όλη η ανάπτυξη της μέχρι να πάει για γύρισμα. Είναι κάτι που το δοκιμάσαμε με τον Στάθη ήδη τον πρώτο χρόνο στη σχολή (σ.σ έχουν δημιουργήσει μαζί την σχολή "movies don’t grow on trees", μία εναλλακτική πρόταση στον χώρο της εκπαίδευσης του κινηματογράφου), είδαμε τα κενά των παιδιών κι είδαμε τι αποτελέσματα έχει όταν δουλεύεται σωστά.
-Με ποιο τρόπο δουλεύετε με τους μαθητές σας;
Ωθούμε τα παιδιά να κάνουν σε σύντομα διάστημα μια ταινία. Και είμαστε πάνω από το project τους. Περνάμε από την ιδέα, στο σενάριο, στο development, στις σκηνοθετικές οδηγίες, τους προτείνουμε συνεργεία… Στην ουσία διδάσκουμε μια πρακτική εφαρμογή συμπυκνωμένων γνώσεων κινηματογράφου σε μικρό χρονικό διάρκεια.
Το εργαστήριο στη Δράμα
-Είναι αυτό που γίνεται κι αυτές τις μέρες στη Δράμα;
Αυτό που παράγεται στη σχολή γίνεται σε τέσσερις μήνες, αυτό που γίνεται εδώ θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις μέρες… Πιο συμπυκνωμένο από το συμπυκνωμένο! Αλλά, εδώ έχει κι έναν leader, τον Leon Hebert, ιδανικό για αυτό ακριβώς που ζητάμε. Ο Leon είναι αυτός που μπορεί να βγάλει παιδιά στο δρόμο και σε ελάχιστο χρόνο να κάνουν μια ταινία. Τη Δευτέρα τα επιλεγμένα σενάρια ενώθηκαν σε ένα κι έγινε το ρεπεράζ, χθες και σήμερα τα παιδιά γυρνάνε την ταινία, τη Πέμπτη μοντάρουμε…
-Τι περιμένετε να συμβεί κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου;
Μια επτάλεπτη ταινία που θα την δείτε το Σάββατο.
-Κι ως προς τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα;
Περιμένω τα παιδιά που συμμετέχουν να μάθουν τι σημαίνει να μπορείς σε πολύ λίγο διάστημα να αναπτύξεις την ιδέα σου, να πάρεις μια κάμερα, να βγεις έξω και να μην σε ενδιαφέρει τι θα βγάλεις. Δηλαδή, να μπορείς να έχεις τέτοιο θράσος που να καταφέρεις να αρθρώσεις σε πολύ λίγο διάστημα μια ιστορία. Δεν θα επιμείνουμε στο τεχνικό κομμάτι, θα ήταν ουτοπία. Το Φεστιβάλ βέβαια έχει βοηθήσει σε όλα τα τεχνικά επίπεδα, κάμερες, ήχο, μοντάζ. Είναι όμως σαφές ότι αποκλείεται να έχουμε το αισθητικό αποτέλεσμα ενός πλήρους συνεργείου, αν και ανάμεσα στους συμμετέχοντες έχουμε παιδιά με εμπειρία, όπως έναν διευθυντή φωτογραφίας από την Τουρκία.
Προσδοκίες για το μέλλον
-Ποιες είναι οι προσδοκίες σας σε σχέση με το Φεστιβάλ της Δράμας;
Θέλουμε να δώσουμε την διάσταση του ότι πραγματικά μπορούν να γίνουν πάρα πολύ καλές ταινίες με πολύ λίγα χρήματα, αρκεί να ‘χεις κάτι να πεις.
-Και σε βάθος χρόνου;
Το εκπαιδευτικό κομμάτι του Φεστιβάλ να συνδεθεί με τα εκπαιδευτικά κομμάτια άλλων φεστιβάλ, όπως είναι Campus του Βερολίνου, με το φεστιβάλ στο Σεράγεβο κι άλλα μικρού μήκους φεστιβάλ. Να δημιουργηθεί ένα δίκτυο, ένας σύνδεσμος εκπαιδευτικής δράσης στην νοτιοανατολική Ευρώπη και την Μεσόγειο.
-Τι προβλέπετε για την αμέσως επόμενη χρονιά;
Πιστεύω ότι του χρόνου θα είναι ακόμα περισσότερες οι συμμετοχές και ως προς το διεθνές του κομμάτι. Φέτος, στους 32 συμμετέχοντες έχουμε τρεις ξένους, του χρόνου μπορεί να έχουμε περισσότερους. Αν κάποιος ξέρει ότι κάθε χρόνο θα το βρει αυτό εδώ στη Δράμα, θα έρχεται γι αυτό.
-Το φαντάζεστε να απλώνεται πέρα από την φεστιβαλική εβδομάδα;
Κινούμαστε ήδη ώστε να βρούμε από την Ευρώπη προγράμματα που μπορούν να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο. Αν αυτό είναι εφικτό κι αν μάλιστα θα έχει να εμπλέξει άτομα της ντόπιας κοινωνίας θα ήταν ενδιαφέρον να δημιουργηθεί εδώ στην Δράμα ένας εκπαιδευτικός κόμβος. Δεν έχει λόγο να γίνει άλλο ένα σεμινάριο στην Αθήνα. Η Δράμα αξίζει να πάρει μια μεγαλύτερη εμβέλεια σε σχέση με αυτό που κάνει, γιατί είναι πολύ μεγάλο αυτό που κάνει. Οι νέοι άνθρωποι παντού μπορούνε να πάνε. Και μη ξεχνάτε πως όλα σχεδόν τα φεστιβάλ μικρού μήκους βρίσκονται εκτός κέντρου, στην επαρχία. Το Φεστιβάλ της Δράμας πιστεύω ότι μπορεί να καλύψει εκπαιδευτικά ένα κενό στην μικρού μήκους ταινία. Γιατί, αν το δείτε από πάνω -εγώ μπορώ να το δω γιατί διοικούσα μια σχολή τόσα χρόνια- δεν υπάρχει σχολή για τον κινηματογράφο στην Ελλάδα.
-Υπάρχει η Σχολή Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Είναι μια πανεπιστημιακή σχολή που ορθά υπάρχει και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι έχουμε σχολή κινηματογραφίας στην Ελλάδα. Δεν έχει διοίκηση κινηματογραφική το τμήμα και το πρόγραμμα του γίνεται συνεχώς όλο και πιο θεωρητικό. Στην Ελλάδα θα έπρεπε να υπάρχει μια σχολή κινηματογραφίας με διοίκηση κινηματογραφική και μόνιμο προσωπικό κινηματογραφιστές.
Η πολιτεία αποφεύγει τα βάρη
-Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η θέση της πολιτείας;
Αποφεύγει τα βάρη... Από την «χειροτεχνία», το ότι δηλαδή κάθομαι δίπλα σε έναν μεγάλο σκηνοθέτη και μαθαίνω το οποίο είναι πολύ χρήσιμο, ως την επιστημονική διδασκαλία, το να υπάρχει ένα κομμάτι ακαδημαϊκό όπως υπάρχει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, αναγκαίο για να δημιουργηθεί η δομή. Σας το λέω εγώ που έχω φύγει από όλα τα πανεπιστήμια που έχω πάει, εκτός της Νομικής που την τέλειωσα προκειμένου να φύγω στην Αμερική, να κάνω θέατρο! Για να φτιάξεις το «αντίπολο», πρέπει να φτιάξεις τον πόλο. Κι ο πόλος εδώ είναι η ακαδημαϊκή δομή στη σκέψη. Μια πεντάχρονη, εξάχρονη αφοσίωση σε ένα αντικείμενο. Το να αναλύσεις και να εμπεδώσεις τη γνώση για τον παλιότερο κινηματογράφο, τον νεοελληνικό κινηματογράφο αλλά και τα είδη του, δεν θα σε κάνει καλό κινηματογραφιστή, αλλά θα σου δώσει την δομή. Αλλά, η Ελλάδα αποφεύγει να το κάνει αυτό, σε όλες τις ανθρωπιστικές επιστήμες, όχι μόνο στον κινηματογράφο. Το ίδια θα σας πουν αν πάτε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Αποφεύγει τις δομές η Ελλάδα. Είναι σαν να μην θέλει να αφήνει συνέχεια στο πολιτισμό.
Από την άλλη, έχει πολύ ενδιαφέρον η χειροτεχνία, να κάτσεις δίπλα σε ένα μάστορα και να μάθεις. Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελεί την κυρίαρχη πολιτική μιας χώρας στον πολιτισμό. Και επίσης, δημιουργεί κάποιες δύσμορφες καταστάσεις του τύπου «εγώ τα ξέρω όλα», «εγώ είμαι», «εγώ» δηλαδή, που δεν υπάρχουν διεθνώς.
Στο εξωτερικό περνάνε λίγα πράγματα τον τελευταίο καιρό. Κυρίως από ανθρώπους που πήγαν έξω και ξαναγύρισαν. Είναι όμως παιδιά που έχουν άλλη δομή στη σκέψη και στη συμπεριφορά. Γιατί και η συμπεριφορά είναι πολύ σημαντική… Πρόκειται για ανθρώπους που βγήκαν να συναγωνιστούν στο μεγάλο τοπίο. Οι Έλληνες γενικά φοβούνται το μεγάλο τοπίο…
Υπάρχει ένας ενδοσκοπισμός στους Έλληνες, αυτο-καταναλωνόμαστε κι αυτό είναι κάτι που εκπορεύεται από την ίδια την κοινωνία.
Ο καλός κινηματογραφιστής
-Πείτε μου τρία χαρακτηριστικά που θεωρείτε ότι πρέπει να καλλιεργεί ένας κινηματογραφιστής που σέβεται τον εαυτό του.
Καταρχήν, να ‘χει βλέμμα. Να μάθει να καλλιεργεί την περιέργειά του, να βλέπει κάτι που τον αφορά και να φτιάχνει ιστορίες. Να διαθέτει κοινωνικό alert, να έχει δηλαδή συνείδηση του τι συμβαίνει γύρω του, στη χώρα του, στον πλανήτη του. Να μπορεί να διαβάζει τα πάντα, από κόμικς μέχρι Ντοστογιέφσκι. Και το τρίτο, να μπορεί να πατάει κάτω το «εγώ» του ανά πάσα στιγμή. Αλλιώς δεν μπορεί να κάνει κινηματογράφο. Να μπορεί να δείξει rough cut σε κάποιον, να τον επικρίνει και να το αντέχει. Πρέπει όμως επίσης να ‘χει αληθινή ζωή. Να χωρίζει, να ερωτεύεται να κλαίει, να χαίρεται. Να ζει τη ζωή του και να μπορεί να την αφομοιώνει… Να μην είναι η ζωή του κάτι ξεχωριστό από την τέχνη του.
- Στα γυρίσματα της ταινίας όλοι οι συμμετέχοντες περνούν από όλα τα πόστα του συνεργείου…
Για την πάταξη του «εγώ»… Αν μάθεις να σκουπίζεις το καλώδιο που ‘χει μπει στη λάσπη, μπορεί και να δεις το σκουλήκι που είναι μέσα στη λάσπη…
(Για το Γραφείο Τύπου: Μαρίνα Αγγελάκη)
Γραφείο Τύπου
Κατερίνα Πολύζου
Τηλέφωνο: 6948484242
2521047693
e-mail:fedra_po@otenet.gr