20ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΣΤΗ ΔΡΑΜΑ

Γιορτάζουν οι ταινίες, γιορτάζουν και τα προβλήματα

του Δημήτρη Χαρίτου

Πρώτη διοργάνωση (ανύποπτη και αθώα για ό,τι επρόκειτο να ακολουθήσει στα επόμενα χρόνια), Νοέμβριος του 1978 και, φέτος, η 20ή, 15 μέχρι 21 Σεπτεμβρίου. Και την αξιωθήκαμε. Με την παραδοσιακή πλέον εκδήλωση της κρεατόσουπας στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, με πυροτεχνήματα, μια τεραστίων διαστάσεων τούρτα και την ένστολη δημοτική μπάντα να παιανίζει άσματα που ανακαλούσαν μνήμες Βουγιουκλάκη...

Την αξιώθηκε, λοιπόν, τούτη την εικοστή επέτειο πριν απ' όλους η ίδια η ""•" πόλη της Δράμας με τις φρικτές τουρκομπαρόκ πολυκατοικίες που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στα άλλοτε πανέμορφα ορτάκΐοανα αλλά και τα γιαβάς-γιαβάς έργα μιας «φλύαρης» αναμόρφωσης της ιστορικής κεντρικής πλατείας. Την αξιώθηκε το ίδιο το φεστιβάλ με το ουσιαστικό του περιεχόμενο, δηλαδή τους «μικρομηκάδες» του, χαρούμε- νους, φωνακλάδες, απαιτητικούς (σωστοί!) και τις ταινίες τους, χελιδονοφωλιές ελπίδων, κατά μέσον όρο θεαματικά καλύτερες από εκείνες της πρώτης δεκαετίας της εικοσάχρονης ζωής του θεσμού. Σωστά ειπώθηκε ότι εθνικός μας κινηματογράφος είναι η μικρού μήκους ταινία. Την αξιώθηκαν, φυσικά, και οι άνθρωποι που ευθύνονται για την οργάνωση του φεστιβάλ. Όλοι τους, πλέον, πρόσωπα οικεία και αγαπητά. Έχουν κερδίσει τη γενική εκτίμηση όχι γιατί κάνουν ό,τι μπορούν αλλά γιατί κάνουν -κάτω από τις δεδομένες συνθήκες- περισσότερα απ' αυτά που μπορούν. Μόνο που, όπως φαίνεται, αυτά που πρέπει -ακόμα- να γίνουν είναι πιο πολλά και πιο δύσκολα απ' αυτά που μπορούν. Μαζί, βέβαια, και ο δήμαρχος Μ. Τζίμας, πρόεδρος από φέτος του Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης του Φεστιβάλ με τη -συγγνωστή- εγωκεντρική του αντίληψη ότι η Δράμα αποτελεί τον πολικό αστέρα του κινηματογραφικού σύμπαντος!
Την αξιωθήκαμε και μεις, οι τρίτοι, οι άνθρωποι γενικώς του «χώρου» -οι «γνήσιοι» και οι κατ' ευφημισμόν -και οι παντός είδους παρατρεχάμενοι, επίσημοι και ανεπίσημοι. Μαζί και η άσχετη και πλέον κακόγουστη αφίσα της εκδήλωσης που είδαμε ποτέ. Όλοι ήταν εκεί. Ακόμα και το αλαλούμ αποτέλεσμα του έργου της φετινής Προκριματικής Επιτροπής. Μόνο ο Κώστας ο Μπάγιος, θιασώτης του φεστιβάλ από τον πρώτο χρόνο, δεν αξιώθηκε να είναι εκεί. Ούτε πρόκειται ποτέ ξανά... Κατά τ' άλλα, το ισοσκελές φεστιβαλικό «τρίγωνο» των Βερμούδων παραμένει το ίδιο: κινηματογράφος Αστέρια - Καφενείο Ύδραμα - Μπαρ Μύλος. Και δεν είναι εύκολο να διαφύγει κανείς απ' αυτό. Πάντως, ο υπογράφων το παρόν πραγματοποίησε και φέτος τη δική του ημερήσια δραπέτευση στην πανέμορφη Ροδόπη. Διέσχισε πάλι την Ελάτεια, το πιο όμορφο δάσος της Ευρώπης, και. δοκίμασε τη μεταφυσικής γεύσης μαρμελάδα από βατόμουρο που έφτιαξε ή κυρά Σοφία στη Μικρομηλιά, ορεινό χωριό με δεκατρείς, όλες κι όλες, οικογένειες και κανέναν νέο - όλοι τους φευγάτοι στις πόλεις.. Είναι πλέον φανερό ότι αυτή η υπέροχη δραμινή διοργάνωση διατρέχει την επικίνδυνη φάση της τυποποίησης, εσωκλείοντας τα λειτουργικά εκείνα προβλήματα που, κατά κανόνα, χαρακτηρίζουν μιαν υπερτροφική επαρχιακή (σκληρό το: επαρχιώτικη) εκδήλωση και όπου το «πολιτιστική» αποτελεί την μπεσαμέλ που σκεπάζει όλα τα άλυτα προβλήματα που προέκυψαν αρχικά - το 1987, η ερασιτεχνική εκδήλωση έγινε επίσημη και αργότερα (1995) προστέθηκε και το μεγαλεπήβολο Διεθνές Τμήμα. Βέβαια, συμφωνά και με το γνωστό ανέκδοτο,... ιδέες (άλλη λέξη λέει το ανέκδοτο) υπάρχουν, λεφτά δεν υπάρχουν. Πακτωλός... υποσχέσεων και συμβάσεων επιφέρεται των (άφθονων) υδάτων της Βαρβάρας και ίδωμεν! Η επόμενη χρονιά αναζητεί την υπέρβαση · ένα όραμα που να διαθέτει πόρτα προς την υλοποίηση: Χρειάζονται δυο αίθουσες προβολής (στ' Αστέρια μετρήθηκαν φέτος 22 κατεστραμμένα καθίσματα, ενώ το Ολύμπιον περιμένει από το '92 την ανακατασκευή του), χρειάζεται ριζικός εκσυγχρονισμός των υπαρχόντων ξενοδοχείων στην πόλη και τουλάχιστον άλλα 80-100 κρεβάτια. Πώς θα γίνουν όλα αυτά; Ζητείται θαυματοποιός. Αν το ΥΠ.ΠΟ. και το υπουργείο Εξωτερικών (σωστά το διαβάσατε· Εξωτερικών) κατανοήσουν τι ακριβώς -φυσικά, ερήμην τους- έχει συντελεσθεί σε κείνη τη γωνιά του ακριτικού Βορρά, έχουν υποχρέωση να δώσουν αποφασιστικές και θετικές λύσεις. Διαφορετικά, το 2000 θα βρει τούτη τη θαυμάσια ευκαιρία -στην καρδιά της "Βαλκανικής- στη λύμφη του «μια από τα ίδια». Το μοντέλο του χτες ό,τι είχε να δώσει σε πρωτότυπο έργο, το έδωσε. Ο μακεδόνας υπουργός Πολιτισμού θα πρέπει να «ξεκολλήσει» το βλέμμα του από τη στενή εκλογική του περιφέρεια.
Οι αριθμοί λένε ότι φέτος διαγωνίσθηκαν 17 ταινίες μυθοπλασίας, 2 ντοκιμαντέρ και 14 σπουδαστικές. Προβλήθηκαν, επίσης, στο Πληροφοριακό Τμήμα 31 ταινίες, 21 στην Ανοικτή Οθόνη 3 εκτός συναγωνισμού και 19 βραβευμένες σε προηγούμενες διοργανώσεις. Δηλαδή, ένα σύνολο 107 ελληνικών ταινιών. Σ' αυτές πρέπει να προστεθούν και 89 ταινίες του Διεθνούς Τμήματος.
Γενική η εκτίμηση ότι φέτος η ποιότητα των ελληνικών ταινιών ήταν πολύ καλή χωρίς, εντούτοις, την παρουσία της αδιαμφισβήτητα μεγάλης. Αντίθετα, αισθητή ήταν η ύπαρξη ενός καλού αριθμού ταινιών με αρετές αφηγηματικές και φρέσκια οπτικοποίηση. Στις αρετές τους ακόμα θα πρέπει να προστεθούν η πάρα πολύ καλή καθοδήγηση των ερμηνευτών και οι σεναριακές ιδέες, δίχως, βέβαια, να εννοούμε μ' αυτό ότι ισάξια ήταν και η πλήρης ανάπτυξη των σεναρίων και ο χειρισμός τους.
Το Παντρολόγημα (Καρύδι με τσόφλι) του Γιώργου Μπακόλα διέθετε, ίσιος, τον καλύτερο μέσο συντελεστή από τις αρετές που διακρίναμε στη φετινή σοδειά. Ένα αισθηματικό, σύγχρονο ηθογράφημα που περιγράφει τη διελκυστίνδα ανάμεσα σε κείνον και, σε κείνη, προκείμενου μια συμβιωτική σχέση να περάσει στο γάμο. Μέσα [από (τσεχωφικές) σιωπές, ψυχολογικές Ι φωτοσκιάσεις και ριπές χιούμορ φωτογραφίζεται αξιόπιστα ένα σύγχρονο ανθρώπινο περιβάλλον. Απολαυστική (και απροσδόκητη) η υποκριτική επίδοση του Αχιλλέα {Κυριακίδη.
Ο Παντελής Παγουλάτος με την 59λεπτης διάρκειας ταινία του Ιωάννα, σ' αγαπώ, συνέχισε την κινηματογραφική αντίληψη της προηγουμένης δουλειάς του, Φέτος δεν θα πάμε πουθενά (1992). Έντονη {θεατρικότητα, ακραίες ρεαλιστικές καταγραφές, πλούσιες γωνίες λήψεων, ασφυκτική καθοδήγηση των ηθοποιών στα όρια [της υπερβολής, χωρίς όμως και το ανάλογο βάθος και την αυθεντικότητα που διέθετε ο Λιποτάκτης των Κόρρα και Βούπουρα.
Πιο ώριμη τούτη τη φορά η κινηματογραφική γραφή του Κώστα Μαχαίρα στο Καιρός ήταν. Απολαυστική περιγραφή των δύο (τελευταίων ημερών της στρατιωτικής θητείας δύο φίλων. Ο παλιός «καλός» κινηματογράφος με σύγχρονους τρόπους. {Ασφαλώς επιθυμητή στροφή.
Όσο και να μην μπορεί να ξεχαστεί η Μπέττυ του Δημ. Σταύρακα, τούτη η Tender (Βίκυ) του Χρήστου Δήμα-Παπαγεωργίου είναι ευφρόσυνα αποδεκτή. Άλλωστε, δεν ξεχνάμε τη συνταρακτική πρώτη του παρουσία στη Δράμα (Ένας ουρανός γεμάτος αστέρια -1995). Αφοπλιστικά έντιμη δουλειά, πυκνή, καίρια και σωστά κινηματογραφημένη. Το χαμόγελο της Άννας της Νικολέτας Γουλή φιλοδόξησε να «κολυμπήσει» στα βαθιά με θέμα της ταινίας το θάνατο. Πριν και μετά το ακραίο συμβάν. Προς τιμήν βέβαια της σκηνοθέτιδας και της φιλότιμης προσπάθειας της, αλλά αυτά είναι πολύ βαριά φορτία για μια μικρού μήκους ταινία. Εντούτοις υπήρχαν και αξιόλογες στιγμές.
Αντίθετα, ο Αχιλλέας Κυριακίδης, στο πολυτάλαντο πρόσωπο (αλλά και τη φρόνηση) του οποίου συντρέχουν και άλλες γνώσεις, προτίμησε το σύντομο αφήγημα-ανέκδοτο που θα το αγαπήσει και θα το αναδείξει η κάμερα. Το Jazz, λοιπόν, τέταρτη μικρού μήκους ταινία του μέσα σε μόλις πέντε χρόνια, είχε αυτή τη φρεσκάδα, την κινηματογραφική ευρηματικότητα που υπηρετεί άψογα το σεναριακό υλικό.
Έκπληξη, ευχάριστη, η πρώτη ταινία της Αθηνάς Σακελλαρίου (κόρης του αλησμόνητου διευθυντή φωτογραφίας Δήμου Σακελλαρίου) Δεύτερο κράνος. Πυκνή γραφή, γνώση των χαρακτήρων και του λόγου. Υφέρποντα αισθήματα, σε μια ΐΌ3θ.-ηιονίε ταινία, που δεν θα ολοκληρωθούν. Αυθεντική και ολοκληρωμένη η ερμηνεία της Μυρτώς Αλικάκη.
Αντίθετα, στη Ρόζα... κάπως έτσι του Σταύρου Στάγκου, παρά τις καλές της στιγμές, ήταν φανερή η επιδερμική επιλογή του σεναριακού υλικού. Κάπως έτσι είναι τα πράγματα με τη σύγχρονη νεολαία, αλλά όχι ακριβώς έτσι. Δεν αρκεί να έχεις πρόθεση να κάνεις κωμωδία για να γίνει κιόλας. Αυτά για την ταινία του Γιάννη Καρκανέβατου Ελευθέρας βοσκής. Τα ίδια ισχύουν για το Χρήστος και βίτσιο. Κάποτε στη Δράμα ικετεύαμε για κωμωόία. Να μην φτάσουμε στην άλλη άκρη, να πούμε: Προς θεού, όχι άλλες!
Η Φωτεινή Παπαδόδημα τούτη τη φορά, με το Και μην ξεχνάς να χορεύεις, βρέθηκε πάρα πολύ μακριά από εκείνο το πολλά υποσχόμενο Γιατί, άμα, όμως... Βιαστικό, καταχρηστικά αυτοσχεδιαστικό. Η κάμερα σε στιγμιότυπα, έτσι για να κυλήσει ο χρόνος. Είπαμε να σοβαρευτούμε στο σενάριο. Η ταλαντούχα Ναταλία Κωστοπούλου επανέλαβε τους τρόπους της ανεπανάληπτης Βρείτε τη διαφορά (1993) με το εξάλεπτο Τι θα γίνεις άμα μεγαλώσεις. Ταχύτατο, κεφάτο, σαρκαστικό, με φίνο σχέδιο, αλλά τούτη τη φορά είχε απέναντι της το διάρκειας τρεισήμισι λεπτών αριστούργημα του Σπύρου Ρασιδάκη 356x50 (κινούμενο σχέδιο). Εύρημα, τεχνική και εκτέλεση υποδειγματικά στο άριστα. Λογικά, θα πρέπει να κάνει μεγάλη καριέρα σε διεθνή φεστιβάλ.
Ατυχώς, δεν έχουμε τίποτα να πούμε για τις ταινίες Πείνα του Αντρέα Μαριανού, τους Λιποτάκτες του Γιώργου Φωτοπούλου και την Εκδρομή στη Βραυρώνα παρά μόνο ότι κατά λάθος προκρίθηκαν για το διαγωνιστικό. Αντίθετα, εκφράζουμε την οργή μας για το ατόπημα (και δεν ήταν το μόνο) της Προκριματικής Επιτροπής να στείλει στο διαγωνιστικό την κινηματογραφική «υπόφυση» του πάλαι ποτέ ελπιδοφόρου Γιάννη Ακονίδη Η τελευταία μας ταινία πριν τρελαθούμε. Ντροπή.