25/9/2009 | Κατερίνα Πολύζου
Ο σκηνοθέτης Περικλής Χούρσογλου. Συνέντευξη
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΔΗΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ
32ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
digi2009- ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ
15ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
21-26 Σεπτεμβρίου 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Παρασκευή, 25 Σεπτεμβρίου 200
Ο σκηνοθέτης Περικλής Χούρσογλου - κριτικός εκτιμητής του ελληνικού προγράμματος στο 32ο Φεστιβάλ Δράμας
Το Φεστιβάλ Δράμας είναι ένας διάλογος με τις νεότερες γενιές
Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες του νέου ελληνικού σινεμά σήμερα, ο Περικλής Χούρσογλου, δημιουργός τριών βραβευμένων ταινιών –«Λευτέρης Δημακόπουλος», «Ο Κύριος με τα Γκρι», «Μάτια από Νύχτα»- και της πιο πρόσφατης «Ο Διαχειριστής», ξεκινά τη σχέση του με το σινεμά στο πλευρό του Παντελή Βούλγαρη τη δεκαετία του ’70. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Κινηματογράφο στη Σχολή Λυκούργου Σταυράκου. Εδώ και τέσσερα χρόνια διδάσκει «σκηνοθεσία» στη Σχολή Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Στη Δράμα, φέτος, έχει το ρόλο του Έλληνα κριτικού αποτιμητή (Grand Temoin).Τον συναντήσαμε σε ένα διάλειμμα ανάμεσα στις προβολές των ταινιών που, όπως μας είπε, παρακολουθεί μετά μανίας.
Αν και βρισκόμαστε στη Δράμα, αυτές τις μέρες τα φώτα είναι στραμμένα στους σκηνοθέτες που θα συμμετάσχουν ή όχι φέτος στη Θεσσαλονίκη…
Το νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο χρόνια το επεξεργάζονται διάφορες επιτροπές και ποτέ δεν μπαίνει σε εφαρμογή. Είναι ένα μείζον θέμα για τον κινηματογραφικό χώρο και ένα πραγματικό αίτημα. Αλλά με τον τρόπο διεκδίκησης αυτού του αιτήματος –δεν πάμε στο Φεστιβάλ, δεν παίζουμε τις ταινίες, μάλιστα σε ένα Φεστιβάλ που είναι φέτος το πεντηκοστό– δεν συμφωνώ και δεν έχω υπογράψει στον αποκλεισμό. Όλη αυτή η αντιπαράθεση είναι με το υπουργείο, ποιο υπουργείο; Σε λίγο θα γίνουν εκλογές. Φοβάμαι ότι το Φεστιβάλ μπορεί να στραπατσαριστεί και να πληγωθεί. Είναι καλό για το Φεστιβάλ να μην το σαμποτάρουν οι ελληνικές ταινίες. Αυτό εννοώ. Αλλά δεν ξέρω τι θα γίνει και επίσης φοβάμαι ότι πολλοί άνθρωποι που ξεκίνησαν αυτή την ιστορία και τώρα θέλουν να πάνε πίσω έχουν δεσμευτεί ήδη από αυτά που είπαν και από αυτά που έχουν υπογράψει.
Μοιάζετε θυμωμένος…
Το Φεστιβάλ είναι ένα βήμα, κι αυτό δεν είναι εγωιστικό, έχει νόημα να υπερασπίζεις ένα Φεστιβάλ. Αυτό που με θυμώνει είναι ότι γίνεται μια τέτοια κίνηση και σε μεγάλο βαθμό στρέφεται στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης όταν τα προβλήματα του ελληνικού σινεμά είναι τεράστια. Πολύ θα ‘θελα να ‘ξερα έχουμε ποτέ σκεφτεί τι θα γίνει με τις ταινίες που παράγονται από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου; Όταν ο ξένος διανομέας σου λέει «έχω κλείσει και για τις 52 εβδομάδες, δεν σας θέλω».
Αποκλείετε την πιθανότητα όλη αυτή η κίνηση εν τέλει όμως να οδηγήσει κάπου;
Έχει τόσες πολλές ανάγκες ο κινηματογράφος στην Ελλάδα που μια τέτοια αντιπαράθεση του κάνει ζημιά. Αν και ομολογώ πως ενδεχομένως αν αλλάξει η κυβέρνηση και μέσα σ’ ένα εύλογο χρονικό διάστημα έχουμε νόμο για το σινεμά θα οφείλεται σ’ ένα μεγάλο βαθμό σε αυτή την αντίδραση των σκηνοθετών. Αυτό όμως δεν αλλάζει την γνώμη μου, ακόμα κι αν πετύχει αυτός ο τρόπος διεκδίκησης, δεν ήταν ο καλύτερος. Είναι πολύ ορατό πλέον ότι οι ελληνικές ταινίες δεν θα πάνε φέτος στο Φεστιβάλ. Και γίνανε πολλές και καλές ταινίες που κάποιες μάλιστα βραβεύτηκαν σε μεγάλα φεστιβάλ, στο Λοκάρνο, στις Κάννες, στο Βερολίνο…
Η ελληνική κοινωνία εθελοτυφλεί…
Ποια θεωρείται μεγάλα προβλήματα στον ελληνικό σινεμά, μεγάλου ή μικρού μήκους;
Στην ελληνική κοινωνία δεν αρέσει να βλέπει το πρόσωπό της παρά μόνο μέσα από ένα παραμορφωτικό καθρέπτη. Θυμάμαι πριν από πολλά χρόνια όταν γυρίζονταν αυτές οι ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, παράλληλα με τις ταινίες του Χόλυγουντ, ο κόσμος πήγαινε στις ταινίες του Χόλυγουντ για να ζήσει ένα παραμύθι αλλά πήγαινε και στην ελληνική ταινία για να δει ανθρώπους που ήτανε περίπου σαν τον γείτονά του, να δει δρόμους, σπίτια σαν αυτά που ζούσε. Αναγνώριζε αυτό που ζούσε στην ελληνική ταινία ο Έλληνας θεατής. Δυστυχώς, τα τελευταία 15-20 χρόνια η ιδιωτική κυρίως τηλεόραση παράγει μια πλαστή πραγματικότητα για την ελληνική κοινωνία την οποία και πλέον αποζητά ο Έλληνας θεατής. Έτσι, πηγαίνει και βλέπει φτηνές κωμωδίες που δεν έχουν σχέση με την ελληνική κοινωνία αλλά του έχουν επιβληθεί σαν εικόνα της κοινωνίας. Κι όταν βλέπει μια ταινία ρεαλιστική, μια ταινία που μιλάει για πραγματικούς ανθρώπους και πραγματικά προβλήματα, τη θεωρεί πεσιμιστική, ψυχοπλακωτική και δεν ξέρω τι άλλο.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στην ίδια στην κοινωνία δηλαδή;
Είναι, κατά τη γνώμη μου το κύριο θέμα του σινεμά στην Ελλάδα του 2010 το ότι η ελληνική κοινωνία δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της μέσα από ταινίες που προσπαθούν να μιλήσουνε πιο καθαρά και πιο έντιμα.
Τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα στην παιδεία;
Παράλληλα πηγαίνουν και τα προβλήματα με τα χρήματα, τα προβλήματα με το σενάριο, τα προβλήματα με την παιδεία τα προβλήματα, τα προβλήματα χιλιάδες προβλήματα… Αλλά έχω δει σινεμα κι από φτωχές χώρες, από χώρες που δεν έχουν καλά σχολεία κι έχω δει πολύ ουσιαστικό σινεμά. Ενώ –αντίθετα- από χώρες που έχουν σπουδαία σχολεία έχω δει μέτρια πράγματα. Νομίζω όμως ότι το πιο σπουδαίο είναι αυτό που σας είπα.
Ο κινηματογράφος είναι τέχνη που διδάσκεται
Με την ίδρυση της Σχολής Κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη πιστεύετε ότι αλλάζει το τοπίο;
Διδάσκω ήδη πέντε χρόνια στο τμήμα κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Λέγαμε τόσα χρόνια ότι χρειάζεται μια σχολή. Επιτέλους, το κράτος την έφτιαξε... Έχει πολλά προβλήματα, προβλήματα θεσμικά κυρίως, προβλήματα οικονομικά… Αλλά όλα τα πράγματα με προβλήματα ξεκινάνε. Θυμάμαι αυτό που λέει μια φράση, «έχω τη νοοτροπία της κατοχής… Με αυτό που έχουμε θα πορευτούμε και ομολογώ ότι γι αυτό το λόγο είχα μια αντιπαράθεση μου με τον Αγγελόπουλο που μου λέει, «ξέρεις πολύ καλά Περικλή ότι δεν είναι η σχολή που ονειρευτήκαμε…» και του απάντησα, «Θόδωρε δεν ονειρεύομαι, κάνω μάθημα». Θέλω να πω ότι θα μπορούσαμε να συνεχίζαμε να ζούμε με το όραμα. Το συνηθίζουμε στην Ελλάδα, μονίμως ζούμε με το όραμα… Δεν ξέρω αν είναι το όραμα του μαρμαρωμένου βασιλιά ή ποιο άλλο, αλλά επιτέλους ας ξεκινήσουμε κάτι.
Δάσκαλοι που δεν έχουν ακαδημαϊκή εμπειρία μπορούν να μεταδώσουν επιτυχώς και γόνιμα την πρακτική τους εμπειρία σε μια τέτοια σχολή;
Μια τέχνη πρέπει να τη διδάσκουν κατά τη γνώμη μου οι άνθρωποι που είναι στα χαρακώματα, οι άνθρωποι που είναι μέσα στην παραγωγή…
Τα προβλήματα παραμένουν στη δομή
Σταθερά συζητάμε ότι οι νέοι κινηματογραφιστές δεν καταφέρνουν να μεταδώσουν όλη τη δύναμη και συγκίνηση που περικλείουν οι μικρές ιστορίες τους…
…Το συζητάμε πολλά χρόνια. Εγώ, το καλύτερο κείμενο προθέσεων για τον «Λευτέρη Δημακόπουλο», την πρώτη μου ταινία, το έγραψα τρία χρόνια αφού είχε γίνει η ταινία. Βεβαίως κανένας όταν ξεκινάει να γράφει δεν ξέρει τι θέλει να πει. Είναι τόσο ομιχλώδες το τι θες να πεις και το ταξίδι της δημιουργίας μιας ταινίας είναι αυτό που σε κάνει να ξεκινάς από μια αρχική ιδέα και να μπαίνεις σιγά - σιγά σε κάτι που είναι βαθύτερο. Δηλαδή όπως ο ήρωας μιας ταινίας ξεκινάει από ένα «θέλω» και καταλήγει σε μια βαθιά του ανάγκη, το ίδιο κι ο δημιουργός ξεκινάει από μια πρώτη τάση και στο τέλος ανακαλύπτει μια βαθύτερη πλευρά του εαυτού του μέσα από αυτό που έχει κάνει.
Πείτε μου όμως πού ακριβώς εντοπίζετε εσείς τα πολυσυζητημένα προβλήματα των σεναρίων;
Εντοπίζονται κυρίως πάνω στη δομή. Δεν είμαστε μια χώρα που έ‘χουμε μάθει να δομούμε το λόγο. Αν πάτε στα σχολεία δείτε πόσο στρεβλή είναι η εκπαίδευση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχω με τα καινούρια παιδιά που έρχονται στο τμήμα είναι να ανοίξουν το στόμα τους. Δώδεκα χρόνια στα σχολεία έχουν μάθει να κάνουν μόκο, να μη λένε τη γνώμη τους. Να δείτε πως ντρέπονται στην αρχή να ανέβουν πάνω και να μιλήσουνε απέναντι στους συμφοιτητές τους!
Πως αντιμετωπίζεται μια τέτοια δυσκαμψία όταν έχεις απέναντι σου ενήλικες νέους κι όχι μικρά παιδιά ;
Με την παρακίνηση και την άσκηση. Και συμβαίνει, σιγά - σιγά ανοίγονται και μπροστά στο πρώτο μικρό κοινό τους μαθαίνουν πως αν θα πουν κάτι που είναι άστοχο ακούνε τα θρανία να τρίζουνε κι όταν λένε κάτι βαθιά από την ψυχούλα τους δεν ακούγεται κιχ. Κι αυτό το καταλαβαίνουμε όλοι, πότε αυτό που λέμε πιάνει τόπο. Τα νέα παιδιά δεν είναι χαζά. Δεν είναι χαζότερη αυτή η γενιά, από μια παλιότερη, δεν είναι λιγότερο πολιτικοποιημένη, είναι το ίδιο ευαίσθητη, έχει παρά πολλές πληροφορίες, είναι πιο φοβισμένη, είναι λιγότερη χειραφετημένη. Στις τρεις ώρες που διδάσκω προσπαθώ να ακούω αυτό μου λέει ο άλλος. Η διδασκαλία δεν είναι το ότι εγώ ξέρω πέντε πράγματα και τα μεταδίδω, είναι ένας διάλογος…
Οι φρέσκοι μικρομηκάδες
Στη Δράμα, φέτος, έχετε το ρόλο του Έλληνα κριτικού αποτιμητή, Grand Temoin.
Είμαι εδώ με ένα μεγαλεπήβολο τίτλο. Δεν είμαι ούτε «grand» και «temoin», είμαι ως προς του ότι μπορώ να πω τη δικιά μου γνώμη για τις ταινίες που έχω δει. Κι έχω την τύχη, το βλέπω ήδη, να κάνω ένα διάλογο με νεότερες γενιές… Κάνω ταινία κάθε τέσσερα πέντε χρόνια, που σημαίνει ότι σε αυτό το διάστημα προσπαθώ να επικεντρωθώ όσο γίνεται περισσότερο σε ένα βαθύτερο κομμάτι του εαυτού μου. Που σημαίνει ότι ένα κομμάτι πολύ ουσιαστικό των γύρω το χάνω. Η Δράμα μου δίνει την ευκαιρία να το βρω αυτό το κομμάτι. Και χαίρομαι πολύ…
Οι ταινίες που έχετε δει μέχρι σήμερα πως σας φάνηκαν;
Όπως με τους μαθητές, δεν κάνεις μάθημα για τους δέκα αγαπημένους σου αλλά κάνεις μάθημα για όλη την τάξη, έτσι κι η αποτίμηση που μπορώ να σας πω είναι και για τις είκοσι ταινίες που είδα μέχρι τώρα. Έχουν διαφορετικές τάσεις κι αυτό αντικατοπτρίζει το ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει μια σχολή που να επιβάλει ένα ρεύμα. Υπάρχουν ταινίες που είναι πιο κοντά στην τηλεόραση, υπάρχουν ταινίες πιο πειραματικές…. Σε γενικές γραμμές, είδα ταινίες που στην πλειοψηφία τους είναι φρέσκιες, τεχνικά ανεπτυγμένες, αλλά κάποιες φορές η ισχυρή φόρμα αποκαλύπτει ένα φόβο του δημιουργού που κρύβεται πίσω από την κατασκευή. Την κορυφαία στιγμή του ήρωα δεν την αγγίζει εύκολα ο δημιουργός. Συνήθως το αφήνει να εννοηθεί κι όλη μαγεία χάνεται…
Κυριαρχεί μια εκτίμηση πως στην τέχνη ό,τι μοιάζει δυσνόητο είναι και καλό. Συμφωνείτε;
Ο κινηματογράφος απευθύνεται περισσότερο στο στιγμιαίο συναίσθημα, είναι διαφορετικά από τη λογοτεχνία. Η βασική δουλειά του σινεμά γίνεται την ώρα που παίζεται η ταινία.
Ένα ιδανικό που έχω εγώ για το τι είναι τέχνη, αντίθετα, είναι το καθαρό και ευανάγνωστο. Γι’ αυτό θαυμάζω τους Αμερικάνους, λένε πιο καθαρά αυτό που αισθάνονται. Αν και με έχουν συγκινήσει πράγματα που δεν καταλαβαίνω.
Έχει την υποχρέωση ο νέος δημιουργός να αφουγκράζεται την εποχή του;
Ο δημιουργός πρέπει να αφουγκράζεται τις δικές του ανάγκες. Όχι μόνο ο νέος. Αν μέσα στις δικές του ανάγκες είναι τα παιδιά που δεν έχουν νερό στην Αφρική, να το κάνει, γιατί θα το κάνει τίμια. Η βαθιά ανάγκη είναι να εκβαθύνεις σ’ αυτό που θέλεις να πεις εσύ, τώρα αν έχεις την τύχη να συναντήσεις κι άλλες φωνές… Κι ο Σεφέρης έλεγε προσπαθούμε να βρούμε τη δικιά μας φωνή, αν αυτή η φωνή αγγίξει και φωνές άλλων αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο από το Θεό. Δεν πιστεύω σε κάποιου είδους στράτευση. Η βασική στράτευση είναι στον εαυτό μας. Και δεν είναι εγωιστικό…
Έχετε σχέδια για την επόμενη ταινία σας;
Υπάρχουν κάποιες ιστορίες του Βασίλη Τσιαμπούση ενός Δραμινού συγγραφέα, που μου αρέσουν πολύ και που μπορεί να είναι η επόμενη ταινία.
Έχει χιούμορ η Βασίλης… Και έχω την ανάγκη να κάνω μια ταινία που να έχει χιούμορ και μια κατάφαση για την ζωή
(Για το γραφείο τύπου: Μαρίνα Αγγελάκη)
Γραφείο Τύπου
Κατερίνα Πολύζου
Τηλέφωνο: 6948484242
2521047693
e-mail:fedra_po@otenet.gr
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΔΗΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ
32ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
digi2009- ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ
15ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
21-26 Σεπτεμβρίου 2009
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Παρασκευή, 25 Σεπτεμβρίου 200
Ο σκηνοθέτης Περικλής Χούρσογλου - κριτικός εκτιμητής του ελληνικού προγράμματος στο 32ο Φεστιβάλ Δράμας
Το Φεστιβάλ Δράμας είναι ένας διάλογος με τις νεότερες γενιές
Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες του νέου ελληνικού σινεμά σήμερα, ο Περικλής Χούρσογλου, δημιουργός τριών βραβευμένων ταινιών –«Λευτέρης Δημακόπουλος», «Ο Κύριος με τα Γκρι», «Μάτια από Νύχτα»- και της πιο πρόσφατης «Ο Διαχειριστής», ξεκινά τη σχέση του με το σινεμά στο πλευρό του Παντελή Βούλγαρη τη δεκαετία του ’70. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Κινηματογράφο στη Σχολή Λυκούργου Σταυράκου. Εδώ και τέσσερα χρόνια διδάσκει «σκηνοθεσία» στη Σχολή Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Στη Δράμα, φέτος, έχει το ρόλο του Έλληνα κριτικού αποτιμητή (Grand Temoin).Τον συναντήσαμε σε ένα διάλειμμα ανάμεσα στις προβολές των ταινιών που, όπως μας είπε, παρακολουθεί μετά μανίας.
Αν και βρισκόμαστε στη Δράμα, αυτές τις μέρες τα φώτα είναι στραμμένα στους σκηνοθέτες που θα συμμετάσχουν ή όχι φέτος στη Θεσσαλονίκη…
Το νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο χρόνια το επεξεργάζονται διάφορες επιτροπές και ποτέ δεν μπαίνει σε εφαρμογή. Είναι ένα μείζον θέμα για τον κινηματογραφικό χώρο και ένα πραγματικό αίτημα. Αλλά με τον τρόπο διεκδίκησης αυτού του αιτήματος –δεν πάμε στο Φεστιβάλ, δεν παίζουμε τις ταινίες, μάλιστα σε ένα Φεστιβάλ που είναι φέτος το πεντηκοστό– δεν συμφωνώ και δεν έχω υπογράψει στον αποκλεισμό. Όλη αυτή η αντιπαράθεση είναι με το υπουργείο, ποιο υπουργείο; Σε λίγο θα γίνουν εκλογές. Φοβάμαι ότι το Φεστιβάλ μπορεί να στραπατσαριστεί και να πληγωθεί. Είναι καλό για το Φεστιβάλ να μην το σαμποτάρουν οι ελληνικές ταινίες. Αυτό εννοώ. Αλλά δεν ξέρω τι θα γίνει και επίσης φοβάμαι ότι πολλοί άνθρωποι που ξεκίνησαν αυτή την ιστορία και τώρα θέλουν να πάνε πίσω έχουν δεσμευτεί ήδη από αυτά που είπαν και από αυτά που έχουν υπογράψει.
Μοιάζετε θυμωμένος…
Το Φεστιβάλ είναι ένα βήμα, κι αυτό δεν είναι εγωιστικό, έχει νόημα να υπερασπίζεις ένα Φεστιβάλ. Αυτό που με θυμώνει είναι ότι γίνεται μια τέτοια κίνηση και σε μεγάλο βαθμό στρέφεται στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης όταν τα προβλήματα του ελληνικού σινεμά είναι τεράστια. Πολύ θα ‘θελα να ‘ξερα έχουμε ποτέ σκεφτεί τι θα γίνει με τις ταινίες που παράγονται από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου; Όταν ο ξένος διανομέας σου λέει «έχω κλείσει και για τις 52 εβδομάδες, δεν σας θέλω».
Αποκλείετε την πιθανότητα όλη αυτή η κίνηση εν τέλει όμως να οδηγήσει κάπου;
Έχει τόσες πολλές ανάγκες ο κινηματογράφος στην Ελλάδα που μια τέτοια αντιπαράθεση του κάνει ζημιά. Αν και ομολογώ πως ενδεχομένως αν αλλάξει η κυβέρνηση και μέσα σ’ ένα εύλογο χρονικό διάστημα έχουμε νόμο για το σινεμά θα οφείλεται σ’ ένα μεγάλο βαθμό σε αυτή την αντίδραση των σκηνοθετών. Αυτό όμως δεν αλλάζει την γνώμη μου, ακόμα κι αν πετύχει αυτός ο τρόπος διεκδίκησης, δεν ήταν ο καλύτερος. Είναι πολύ ορατό πλέον ότι οι ελληνικές ταινίες δεν θα πάνε φέτος στο Φεστιβάλ. Και γίνανε πολλές και καλές ταινίες που κάποιες μάλιστα βραβεύτηκαν σε μεγάλα φεστιβάλ, στο Λοκάρνο, στις Κάννες, στο Βερολίνο…
Η ελληνική κοινωνία εθελοτυφλεί…
Ποια θεωρείται μεγάλα προβλήματα στον ελληνικό σινεμά, μεγάλου ή μικρού μήκους;
Στην ελληνική κοινωνία δεν αρέσει να βλέπει το πρόσωπό της παρά μόνο μέσα από ένα παραμορφωτικό καθρέπτη. Θυμάμαι πριν από πολλά χρόνια όταν γυρίζονταν αυτές οι ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, παράλληλα με τις ταινίες του Χόλυγουντ, ο κόσμος πήγαινε στις ταινίες του Χόλυγουντ για να ζήσει ένα παραμύθι αλλά πήγαινε και στην ελληνική ταινία για να δει ανθρώπους που ήτανε περίπου σαν τον γείτονά του, να δει δρόμους, σπίτια σαν αυτά που ζούσε. Αναγνώριζε αυτό που ζούσε στην ελληνική ταινία ο Έλληνας θεατής. Δυστυχώς, τα τελευταία 15-20 χρόνια η ιδιωτική κυρίως τηλεόραση παράγει μια πλαστή πραγματικότητα για την ελληνική κοινωνία την οποία και πλέον αποζητά ο Έλληνας θεατής. Έτσι, πηγαίνει και βλέπει φτηνές κωμωδίες που δεν έχουν σχέση με την ελληνική κοινωνία αλλά του έχουν επιβληθεί σαν εικόνα της κοινωνίας. Κι όταν βλέπει μια ταινία ρεαλιστική, μια ταινία που μιλάει για πραγματικούς ανθρώπους και πραγματικά προβλήματα, τη θεωρεί πεσιμιστική, ψυχοπλακωτική και δεν ξέρω τι άλλο.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στην ίδια στην κοινωνία δηλαδή;
Είναι, κατά τη γνώμη μου το κύριο θέμα του σινεμά στην Ελλάδα του 2010 το ότι η ελληνική κοινωνία δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της μέσα από ταινίες που προσπαθούν να μιλήσουνε πιο καθαρά και πιο έντιμα.
Τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα στην παιδεία;
Παράλληλα πηγαίνουν και τα προβλήματα με τα χρήματα, τα προβλήματα με το σενάριο, τα προβλήματα με την παιδεία τα προβλήματα, τα προβλήματα χιλιάδες προβλήματα… Αλλά έχω δει σινεμα κι από φτωχές χώρες, από χώρες που δεν έχουν καλά σχολεία κι έχω δει πολύ ουσιαστικό σινεμά. Ενώ –αντίθετα- από χώρες που έχουν σπουδαία σχολεία έχω δει μέτρια πράγματα. Νομίζω όμως ότι το πιο σπουδαίο είναι αυτό που σας είπα.
Ο κινηματογράφος είναι τέχνη που διδάσκεται
Με την ίδρυση της Σχολής Κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη πιστεύετε ότι αλλάζει το τοπίο;
Διδάσκω ήδη πέντε χρόνια στο τμήμα κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Λέγαμε τόσα χρόνια ότι χρειάζεται μια σχολή. Επιτέλους, το κράτος την έφτιαξε... Έχει πολλά προβλήματα, προβλήματα θεσμικά κυρίως, προβλήματα οικονομικά… Αλλά όλα τα πράγματα με προβλήματα ξεκινάνε. Θυμάμαι αυτό που λέει μια φράση, «έχω τη νοοτροπία της κατοχής… Με αυτό που έχουμε θα πορευτούμε και ομολογώ ότι γι αυτό το λόγο είχα μια αντιπαράθεση μου με τον Αγγελόπουλο που μου λέει, «ξέρεις πολύ καλά Περικλή ότι δεν είναι η σχολή που ονειρευτήκαμε…» και του απάντησα, «Θόδωρε δεν ονειρεύομαι, κάνω μάθημα». Θέλω να πω ότι θα μπορούσαμε να συνεχίζαμε να ζούμε με το όραμα. Το συνηθίζουμε στην Ελλάδα, μονίμως ζούμε με το όραμα… Δεν ξέρω αν είναι το όραμα του μαρμαρωμένου βασιλιά ή ποιο άλλο, αλλά επιτέλους ας ξεκινήσουμε κάτι.
Δάσκαλοι που δεν έχουν ακαδημαϊκή εμπειρία μπορούν να μεταδώσουν επιτυχώς και γόνιμα την πρακτική τους εμπειρία σε μια τέτοια σχολή;
Μια τέχνη πρέπει να τη διδάσκουν κατά τη γνώμη μου οι άνθρωποι που είναι στα χαρακώματα, οι άνθρωποι που είναι μέσα στην παραγωγή…
Τα προβλήματα παραμένουν στη δομή
Σταθερά συζητάμε ότι οι νέοι κινηματογραφιστές δεν καταφέρνουν να μεταδώσουν όλη τη δύναμη και συγκίνηση που περικλείουν οι μικρές ιστορίες τους…
…Το συζητάμε πολλά χρόνια. Εγώ, το καλύτερο κείμενο προθέσεων για τον «Λευτέρη Δημακόπουλο», την πρώτη μου ταινία, το έγραψα τρία χρόνια αφού είχε γίνει η ταινία. Βεβαίως κανένας όταν ξεκινάει να γράφει δεν ξέρει τι θέλει να πει. Είναι τόσο ομιχλώδες το τι θες να πεις και το ταξίδι της δημιουργίας μιας ταινίας είναι αυτό που σε κάνει να ξεκινάς από μια αρχική ιδέα και να μπαίνεις σιγά - σιγά σε κάτι που είναι βαθύτερο. Δηλαδή όπως ο ήρωας μιας ταινίας ξεκινάει από ένα «θέλω» και καταλήγει σε μια βαθιά του ανάγκη, το ίδιο κι ο δημιουργός ξεκινάει από μια πρώτη τάση και στο τέλος ανακαλύπτει μια βαθύτερη πλευρά του εαυτού του μέσα από αυτό που έχει κάνει.
Πείτε μου όμως πού ακριβώς εντοπίζετε εσείς τα πολυσυζητημένα προβλήματα των σεναρίων;
Εντοπίζονται κυρίως πάνω στη δομή. Δεν είμαστε μια χώρα που έ‘χουμε μάθει να δομούμε το λόγο. Αν πάτε στα σχολεία δείτε πόσο στρεβλή είναι η εκπαίδευση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχω με τα καινούρια παιδιά που έρχονται στο τμήμα είναι να ανοίξουν το στόμα τους. Δώδεκα χρόνια στα σχολεία έχουν μάθει να κάνουν μόκο, να μη λένε τη γνώμη τους. Να δείτε πως ντρέπονται στην αρχή να ανέβουν πάνω και να μιλήσουνε απέναντι στους συμφοιτητές τους!
Πως αντιμετωπίζεται μια τέτοια δυσκαμψία όταν έχεις απέναντι σου ενήλικες νέους κι όχι μικρά παιδιά ;
Με την παρακίνηση και την άσκηση. Και συμβαίνει, σιγά - σιγά ανοίγονται και μπροστά στο πρώτο μικρό κοινό τους μαθαίνουν πως αν θα πουν κάτι που είναι άστοχο ακούνε τα θρανία να τρίζουνε κι όταν λένε κάτι βαθιά από την ψυχούλα τους δεν ακούγεται κιχ. Κι αυτό το καταλαβαίνουμε όλοι, πότε αυτό που λέμε πιάνει τόπο. Τα νέα παιδιά δεν είναι χαζά. Δεν είναι χαζότερη αυτή η γενιά, από μια παλιότερη, δεν είναι λιγότερο πολιτικοποιημένη, είναι το ίδιο ευαίσθητη, έχει παρά πολλές πληροφορίες, είναι πιο φοβισμένη, είναι λιγότερη χειραφετημένη. Στις τρεις ώρες που διδάσκω προσπαθώ να ακούω αυτό μου λέει ο άλλος. Η διδασκαλία δεν είναι το ότι εγώ ξέρω πέντε πράγματα και τα μεταδίδω, είναι ένας διάλογος…
Οι φρέσκοι μικρομηκάδες
Στη Δράμα, φέτος, έχετε το ρόλο του Έλληνα κριτικού αποτιμητή, Grand Temoin.
Είμαι εδώ με ένα μεγαλεπήβολο τίτλο. Δεν είμαι ούτε «grand» και «temoin», είμαι ως προς του ότι μπορώ να πω τη δικιά μου γνώμη για τις ταινίες που έχω δει. Κι έχω την τύχη, το βλέπω ήδη, να κάνω ένα διάλογο με νεότερες γενιές… Κάνω ταινία κάθε τέσσερα πέντε χρόνια, που σημαίνει ότι σε αυτό το διάστημα προσπαθώ να επικεντρωθώ όσο γίνεται περισσότερο σε ένα βαθύτερο κομμάτι του εαυτού μου. Που σημαίνει ότι ένα κομμάτι πολύ ουσιαστικό των γύρω το χάνω. Η Δράμα μου δίνει την ευκαιρία να το βρω αυτό το κομμάτι. Και χαίρομαι πολύ…
Οι ταινίες που έχετε δει μέχρι σήμερα πως σας φάνηκαν;
Όπως με τους μαθητές, δεν κάνεις μάθημα για τους δέκα αγαπημένους σου αλλά κάνεις μάθημα για όλη την τάξη, έτσι κι η αποτίμηση που μπορώ να σας πω είναι και για τις είκοσι ταινίες που είδα μέχρι τώρα. Έχουν διαφορετικές τάσεις κι αυτό αντικατοπτρίζει το ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει μια σχολή που να επιβάλει ένα ρεύμα. Υπάρχουν ταινίες που είναι πιο κοντά στην τηλεόραση, υπάρχουν ταινίες πιο πειραματικές…. Σε γενικές γραμμές, είδα ταινίες που στην πλειοψηφία τους είναι φρέσκιες, τεχνικά ανεπτυγμένες, αλλά κάποιες φορές η ισχυρή φόρμα αποκαλύπτει ένα φόβο του δημιουργού που κρύβεται πίσω από την κατασκευή. Την κορυφαία στιγμή του ήρωα δεν την αγγίζει εύκολα ο δημιουργός. Συνήθως το αφήνει να εννοηθεί κι όλη μαγεία χάνεται…
Κυριαρχεί μια εκτίμηση πως στην τέχνη ό,τι μοιάζει δυσνόητο είναι και καλό. Συμφωνείτε;
Ο κινηματογράφος απευθύνεται περισσότερο στο στιγμιαίο συναίσθημα, είναι διαφορετικά από τη λογοτεχνία. Η βασική δουλειά του σινεμά γίνεται την ώρα που παίζεται η ταινία.
Ένα ιδανικό που έχω εγώ για το τι είναι τέχνη, αντίθετα, είναι το καθαρό και ευανάγνωστο. Γι’ αυτό θαυμάζω τους Αμερικάνους, λένε πιο καθαρά αυτό που αισθάνονται. Αν και με έχουν συγκινήσει πράγματα που δεν καταλαβαίνω.
Έχει την υποχρέωση ο νέος δημιουργός να αφουγκράζεται την εποχή του;
Ο δημιουργός πρέπει να αφουγκράζεται τις δικές του ανάγκες. Όχι μόνο ο νέος. Αν μέσα στις δικές του ανάγκες είναι τα παιδιά που δεν έχουν νερό στην Αφρική, να το κάνει, γιατί θα το κάνει τίμια. Η βαθιά ανάγκη είναι να εκβαθύνεις σ’ αυτό που θέλεις να πεις εσύ, τώρα αν έχεις την τύχη να συναντήσεις κι άλλες φωνές… Κι ο Σεφέρης έλεγε προσπαθούμε να βρούμε τη δικιά μας φωνή, αν αυτή η φωνή αγγίξει και φωνές άλλων αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο από το Θεό. Δεν πιστεύω σε κάποιου είδους στράτευση. Η βασική στράτευση είναι στον εαυτό μας. Και δεν είναι εγωιστικό…
Έχετε σχέδια για την επόμενη ταινία σας;
Υπάρχουν κάποιες ιστορίες του Βασίλη Τσιαμπούση ενός Δραμινού συγγραφέα, που μου αρέσουν πολύ και που μπορεί να είναι η επόμενη ταινία.
Έχει χιούμορ η Βασίλης… Και έχω την ανάγκη να κάνω μια ταινία που να έχει χιούμορ και μια κατάφαση για την ζωή
(Για το γραφείο τύπου: Μαρίνα Αγγελάκη)
Γραφείο Τύπου
Κατερίνα Πολύζου
Τηλέφωνο: 6948484242
2521047693
e-mail:fedra_po@otenet.gr