Ελπίδα μέσα από τη Δράμα
Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ (venardu@enet.gr)
Η οικονομική κρίση ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστης στο φετινό Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας που ολοκληρώθηκε την Κυριακή. Τα περισσότερα βραβεία απέσπασε ένας πρωτοεμφανιζόμενος ταλαντούχος σκηνοθέτης που καταπιάστηκε με το θέμα που μας καίει όλους: Ο 29χρονος Γιώργος Ζώης.
 
Με την πρώτη του μικρού μήκους, το «Casus Belli», που προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ της Βενετίας, εστιάζει στις ουρές που δημιουργούνται από το σουπερμάρκετ μέχρι το ΑΤΜ. Ο φακός παρακολουθεί και τους νέους «πελάτες» μιας ουράς για συσσίτιο: πρώην στελέχη επιχειρήσεων, ανθρώπους της διπλανής πόρτας. Ενας πεινασμένος άστεγος ξεσπάει. Η ουρά διαλύεται και μαζί της διαλύονται όλες οι υπόλοιπες: Της εκκλησίας, του κλαμπ, του ΑΤΜ, του σουπερμάρκετ. Ο Ζώης εστιάζει «στο πώς φτάνουμε από τη διαβίωση, στην επιβίωση. Η ταινία σε λίγο καιρό δεν θα είναι φιξιόν. Θα είναι ντοκιμαντέρ...», μας είπε.
Ναι, η κρίση έφτασε στη Δράμα, αλλα όχι μόνο μέσα από τη δική του ταινία. Ούτε μόνο μέσα από την ολοένα και αυξανόμενη ανεργία στη γοητευτική αυτή πόλη της Βόρειας Ελλάδας, όπου κάθε Σεπτέμβρη συρρέουν μικρομηκάδες από όλη την Ελλάδα για να προβάλουν την ταινία τους πρώτη (κάποιοι ίσως και τελευταία) φορά...
Στο Digi, το διαγωνιστικό τμήμα που προβάλλει τις ψηφιακά γυρισμένες ταινίες, αρκετοί εμπνεύστηκαν από το γενικότερο κλίμα: στο «Αντε γαμήσου» (Π. Καρασαχινίδης) ένας τύπος κάθεται μπροστά από μια τηλεόραση και «τα ρίχνει» στο σύστημα σε ρυθμό ραπ, ενώ στο «Ποιος δεν μετανιώνει» του Θ. Βουρνά, νεαρός άντρας, από αυτούς που καίνε τις τράπεζες απαιτώντας την αναδιανομή του πλούτου, επιστρέφει σπίτι έπειτα από πολύχρονη φυλάκιση και παρακολουθεί τη γυναίκα του να τον εγκαταλείπει.
Χορηγός ο μπαμπάς
Αυτό όμως που έδωσε τον τόνο στο φετινό φεστιβάλ ήταν οι νέοι τρόποι που επινοούν οι νεαροί κινηματογραφιστές για να κάνουν σινεμά. Κάποιος χαρακτήρισε τον εαυτό του «κινηματογραφιστή καμικάζι». Κάποιος άλλος ανακήρυξε ως μέγα χορηγό της ταινίας του τον μπαμπά του. «Πρέπει να κάνεις την ταινία σου τώρα, πριν πεθάνει το θέμα. Κι όχι να περιμένεις τρία χρόνια μέχρι να εγκριθεί», μας είπαν πολλοί.
Αλλοι δουλεύουν παρέα με τους φίλους τους με ελάχιστα έως καθόλου χρήματα, άλλοι πάλι ολομόναχοι: Οπως ο γνωστός φωτογράφος Καμίλο Νόλλας (γιος του συγγραφέα Δ. Νόλλα), που ήρθε στη Δράμα με την πρώτη του ταινία «Swimming Lessons»: Μια δίλεπτη ερωτική κωμωδία στα πρότυπα του βωβού σινεμά (με χρήση μεσότιτλων και γρήγορη κίνηση), την οποία παρήγαγε, έγραψε, σκηνοθέτησε και γύρισε στη Ν. Υόρκη μόνος του, με το βίντεο της ψηφιακής φωτογραφικής του μηχανής. Και μάλιστα πρωταγωνιστώντας ο ίδιος, μιας και, όπως μας είπε, «μικρός προαλειφόμουν ηθοποιός». Η ταινία κόστισε μόλις 600 ευρώ! «Είναι μονόδρομος τα ψηφιακά», υποστηρίζει. «Βοηθούν πολύ, αλλά εγκυμονούν και κινδύνους. Με το ψηφιακό, το μυαλό τεμπελιάζει. Τραβάς και σαβούρα και ναι μεν γλιτώνεις τον χρόνο που σπαταλάς σε εργαστήρια κ.λπ., αλλά ξεστραβώνεσαι στον κομπιούτερ».
Ακόμα και το «Casus Belli», αν και πήρε κάποια χρήματα από το πρόγραμμα «μικροφίλμ» της ΕΡΤ (ίσως τον μοναδικό ελληνικό θεσμό επιχορήγησης ταινιών που λειτουργεί αυτή τη στιγμή), κατάφερε να γυριστεί επειδή οι ηθοποιοί δούλεψαν αφιλοκερδώς και άλλοι συντελεστές μπήκαν συμπαραγωγοί. «Η ενδυματολόγος, για παράδειγμα, προσέφερε την αμοιβή της για να αγοράσει τα ρούχα της ταινίας», μας είπε ο Γ. Ζώης. «Η κρίση δημιούργησε ένα νέο είδος αλληλεγγύης στους κινηματογραφιστές. Αλλά και θεματικά, η κοινωνικοπολιτική κατάσταση θα εισβάλει δυναμικά στις ταινίες».
Ταινία σε κόμικ
Δεν είναι τυχαίες όλες αυτές οι βραβεύσεις Ελλήνων σε ξένα φεστιβάλ, υποστηρίζει. «Αλλάζουν οι συνθήκες καθημερινότητάς μας, άρα αλλάζει και η ματιά μας. Αλλιώς οι ταινίες μας δεν θα αφορούν κανέναν».
Ενας άλλος νέος κινηματογραφιστής, ο Αρης Καπλανίδης, γύρισε τα «Πισωγυρίσματά» του στο στούντιο της Σχολής Σταυράκου, με ηθοποιούς τους συμφοιτητές του. «Ποτέ δεν ήθελα να περιμένω στην ουρά για επιχορηγήσεις». Παλιότερα είχε μια έξυπνη ιδέα για τη διανομή της underground ταινίας του: Τον «Πανίσχυρο μεγιστάνα των Νίνζα». Εκανε την ταινία περιοδικό κόμικ και το κυκλοφόρησε μαζί με το dvd στα περίπτερα.
Ποια όμως ήταν τα θέματα που συζητήθηκαν φέτος στη Δράμα; Παιδεραστία, ομοφυλοφιλία, παιδική και ενδοοικογενειακή βία, αποξένωση, απώλεια, θάνατος, μετανάστευση, πολιτισμικές διαφορές. Στις «Πυραμίδες της Αθήνας», που γύρισε η Γιολάντα Μαρκοπούλου (γνωστή μας από το θέατρο «Συνεργείο»), νεαρός μουσουλμάνος που εργάζεται σε αιγυπτιακό καφενείο στο Μεταξουργείο, βλέπει με καχυποψία τα παράξενα σούρτα φέρτα διάφορων νεαρών στο απέναντι κτίριο, νομίζοντας πως εκεί γίνονται όργια. Για να συνειδητοποιήσει, τελικά, πως πρόκειται για ένα αντισυμβατικό θέατρο. Και γίνεται φανατικός θαμώνας.
Πολλά τα νέα πρόσωπα: Ανάμεσά τους η Αλεξάνδρα Χασάνι στο «13 1/2» του νεαρού Χάρη Βαφειάδη. Το πολύ ενδιαφέρον αυτό φιλμάκι, στο οποίο ένα 13χρονο αγοροκόριτσο χάνει με βίαιο τρόπο την παρθενιά του και ταυτόχρονα μυείται στα ναρκωτικά, απέσπασε, μεταξύ άλλων, το δεύτερο βραβείο μυθοπλασίας, «πατώντας» πάνω στη συλλογή διηγημάτων «Νυχτερίδες» της Λένας Κιτσοπούλου (την οποία απολαύσαμε και ως ηθοποιό στο «Κέτσαπ» του κ. Φραγκόπουλου). Είδαμε κι άλλους σημαντικούς ηθοποιούς σε «μικρές»: Από τον εκρηκτικό Ερρίκο Λίτση που μάλιστα βραβεύτηκε («Ο Μάριος και το κοράκι»), μέχρι τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση στον «Συνοριακό σταθμό» της Νάνσυς Σπετσιώτη. Και, έκπληξη, την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, που έχει να εμφανιστεί πάνω από 20 χρόνια σε ταινία μικρού μήκους. Στην ιδιαίτερη, παραβολική ταινία του Τάσου Γουδέλη «Ευαγγελισμός», ενσαρκώνει έναν άγγελο, που με τη μορφή μιας παιδιάτρου ετοιμάζεται να «παραλάβει» ένα ετοιμοθάνατο κοριτσάκι.
Και τώρα δράμα
Και βέβαια είναι οι Ελληνες του εξωτερικού, όπως ο βραβευμένος Νικόλας Κολοβός από τη Σουηδία, που στο συγκλονιστικό «Peter's room», ένα τρίλεπτο μονοπλάνο με ήρωα ένα αγοράκι, ευτύχησε να έχει τη στήριξη του Σουηδικού Κέντρου Κινηματογράφου. Πρόπερσι είχε φέρει στη Δράμα το σπαρταριστό «Ι am gay» με ήρωα έναν ομογενή που αγωνιά πώς θα αποκαλύψει στους δικούς του ότι είναι ομοφυλόφιλος. Τώρα «θέλησα να αποδείξω πως μπορώ να κάνω εξίσου καλά και κάτι δραματικό». Και τα κατάφερε.
 
* Ο βασικός κορμός του φεστιβάλ θα μεταφερθεί στην Αθήνα στις 14-20/10 («Τριανόν»)